Sorulu Cevaplı İzhar Mefhumu - M. İsa Akyazılı

Arapça, Arap halklarının, İslam şeriatının müstakil-temel kaynakları olan Kitab ve Sünnet'in ve namaz gibi önemli bir ibadetin lisanı olması yanında, bu lisan ile telif edilmiş olan tüm dini, tarihi ve kültürel ilmi kaynakların da lisanı olması hasebiyle, külliyen tüm İslam dininin yazım ve talim lisanı olmak gibi bir ayrıcalığa haiz olmuştur. Nitekim bu lisan kuvvetlice tahsil edilmeden, İslami ilimlerin, İslam kültür ve medeniyetinin yazılı kaynaklarına ulaşabilmek asla mümkün değildir. Bu sebeple, Arapçaya dair oluşturulan edebiyat ilimleri dahi birer İslami ilim kabul edilmekte ve dini ilimlerin okutulduğu medreselerde öncelenerek büyük bir itina ile üzerlerine durulmaktadır.

Bu ilimlerin, tarihi boyunca Nahiv ilmi merkezli çeşitli düşünce ve nakil mezhepleri, talim ve tedrisatları hususunda çeşitli medrese ve ekolleri oluşturmuştur. Bu medreselerin en bilinenleri, İbni-i Malik, İbni-i Hişam ve Suyuti gibi alimlerin riyaset ettikleri "İbni-i Malik medresesi" ile Cürcani, İbni-i Hacib ve Birgivi gibi alimlerin öncülük ettikleri "Cürcani Medresesi"dir. Her mezhep ve ekolün Arapçanın anlaşılmasındaki güç ve yeteneği artıran ve diğerini tamamlayan farklı hususiyet ve avantajları bulunmaktadır.

Cürcani medresesinde önemli eser bırakan müteahhir alimlerin meşhurlarından birisi de, İmam-ı Birgivi Hazretleri'dir. Bu zat, alimlerin çokça önemseyerek okuyup-okutup, üzerlerine şerh-haşiye yazma yarışına giriştikleri, Nahiv ilmi alanındaki 'Avamil' ve 'İzhar' (إظهار) adlı iki şahane eserin müellifidir. İlkini müptediler için bir ilme giriş kitabı olarak telif etmiş, ikincisini ise ilkinin bir açılımı mesabesine yazmıştır. Ezberlerinde kolaylık sağlanması için, her iki kitabı da Nahiv ilminin yalnızca ana temalarını kapsayacak nitelikte; veciz ve müfit birer teknik metin kitabı olarak telif etmiştir. Bu tür kitaplar, birçok faydaları yanında yapı ve özellikleri gereği öğrenci ve hocaların işini dikkatli izah, geniş açıklama ve çokça şerhe ihtiyaç duyular. Bu noktadan hareketle 'İzhâru'l-esrâr', kısa adıyla İzhar adlı eserin SORU-LU-CEVAPLI MEFHÛMU''nu yazmak gibi bir hizmeti lüzumlu görüp üstlendik, bu naçiz çalışmamızla kitabın ve Nahiv ilminin anlaşılmasına bir nebze de olsa katkı sağlamayı hedefledik. Lüzumlu gördüğümüz yerlerde dip notlar ile ilaveler yapma ve bazı kelime ve kavramları açıklama yoluna gittik. Eserimizden soruları çıkartıldığında, kalan kısmın adeta kitabın bir tercemesi gibi olduğu görülecektir.

Gayret bizden, muvaffakiyet yüce Rabbimizdendir.